innovatie
Hoe gaan we eigenlijk om met de nieuwe generatie ‘ouderen’ in onze maatschappij?
De babyboomer generatie (ook wel protest generatie) is de generatie die een nieuwe seniore levensfase ingaat en op haar eigen manier invulling probeert te geven aan deze fase. De vraag is hoe moderne burgers in de huidige samenleving vorm en inhoud kunnen geven aan het goede leven in de tweede levenshelft. Wat is goed oud worden in onze tijd eigenlijk? Hoe geven we daar als maatschappij vorm aan? Laten we eens beginnen met het verkennen van wat demografische ontwikkelingen:
- Begin 1900 was 5% van de bevolking 65 jaar of ouder
- In 2015 was dit 15%
- Rond 2040 ligt er een piek van 26%
- Het aantal 65-plussers stijgt van 2,8 miljoen in 2014 tot circa 4,6 miljoen in 2040
- Bovendien is er een flinke stijging te verwachten van het aantal personen dat ouder wordt dan 80 jaar, met name tussen 2025 en 2050
Er is momenteel sprake van ‘dubbele vergrijzing’: er komen meer ouderen bij en de ouderen worden steeds ouder. Anno 2015 zijn er in Nederland al meer dan 2000 honderdplussers; zo zou je kunnen zeggen dat er sprake is van een ‘driedubbele vergrijzing’.
De ‘oudere’ bestaat niet: iedere nieuwe generatie senioren wordt anders oud dan de voorgaande. Dat geldt ook voor de babyboomers. Zij worden oud in een snel veranderend maatschappelijke omgeving. Individualisering, globalisering, informatisering, vergroening, vergrijzing en de komst van de participatiesamenleving zullen hun ouder worden een ander aanzicht geven. Hoe willen moderne burgers in de huidige samenleving vorm en inhoud geven aan het goede leven in de tweede levenshelft? Wat is goed oud worden in onze tijd eigenlijk? We krijgen daarover steeds minder ideeën voorgeschoteld uit de traditionele wereld. We moeten het zelf uitzoeken. We willen keuzevrijheid en eigen regie, we zijn levenskunstenaars en willen de kansen pakken van onze nieuwe levensfase. Maar welke kansen kunnen we dan precies pakken? Wat houdt die vrijheid in? Met welke verantwoordelijkheid gaat die gepaard? De babyboomers zijn de eerste generatie die op alle levensterreinen zelf kan kiezen hoe te leven. Maar daar hebben ze wel anderen bij nodig.
Intergenerationeel leren wordt steeds gelijkwaardiger. Waar vroeger het leerproces eenrichtingsverkeer was, van de oudere naar de jongere generaties, kan tegenwoordig de leerling ook de leraar iets leren. Reversed mentoring noemen we dat. Alle generaties nemen deel omdat zij allemaal over vitale kennis beschikken. Het vermogen van de generaties om zich open te stellen voor de inbreng van de andere generaties is echter niet altijd sterk ontwikkeld. Het oude idee dat kennisoverdracht van oud naar jong gaat zit bij oudere generaties soms nog dwars. Er is nog flink wat werk te verzetten als het gaat om oprechte belangstelling en samenwerking tussen generaties.
In de huidige tijd zoekt iedere generatie zelfstandig haar weg. Generaties delen steeds minder waarden en betekenissen met elkaar. Generaties raken steeds meer los van elkaar, door de snel veranderende tijd en de bijbehorende maatschappelijke ontwikkelingen kunnen ze niet meer in elkaars voetsporen treden zoals dat vroeger nog het geval was. Dit wordt versterkt door het sociaal en cultureel ‘samenklonteren’ van mensen van dezelfde leeftijd, en wordt nog sterker doordat veel wet en regelgeving is gekoppeld aan leeftijdsgrenzen. Beleidsmakers zouden moeten streven naar leeftijdsintegratie zodat uitsluiting op basis van leeftijd minder wordt en dialoog en samenwerking tussen de generaties juist wordt bevorderd. Want wanneer de generaties elkaar in de verschillende domeinen van het maatschappelijk leven zo weinig ontmoeten zullen ze wel niet met elkaar te maken willen hebben. Dan moet er wel sprake zijn van een generatiekloof. Terwijl daar geen enkel bewijs voor bestaat.
Generatiebewustzijn is een sleutel tot verbinding. Het brengt ons in contact met de collectieve dimensie van ons bestaan. Iedere generatie staat op de schouders van de voorgaande generaties. We maken deel uit van een groter, zingevend maatschappelijk geheel. Mensen met een sterk generatiebewustzijn die zichzelf zien als lid van hun generatie denken minder stereotiep over andere generaties. Zij zijn zich ervan bewust dat zij met andere generaties maatschappelijke omstandigheden en gebeurtenissen delen, ze zijn politiek bewuster en maatschappelijk meer betrokken. Ze zien zichzelf net louter als individu, maar als individu verbonden met anderen in de samenleving. Wat nodig is naast generatiebewustzijn is het bevorderen van inclusie, het besef dat alle generaties erbij horen en kunnen bijdragen. Verder is het stimuleren van dialoog en samenwerking door interactie van groot belang.
Pleidooi voor het actiever inzetten en ondersteunen van generatie Y binnen organisaties!
De economische recessie heeft het meeste impact gehad op de jongst werkende generatie, generatie Y (1985-2000). Zij kwamen in een vacaturestop terecht, voornamelijk binnen de publieke sector was het moeilijk om voet aan de grond te krijgen, met als resultaat dat generatie Y slecht vertegenwoordigt is binnen de publieke sector. Terwijl veel organisaties juist deze young professionals hard nodig hebben om hun cultuur op te frissen. Bij veel inkrimpende organisaties gingen zij er als eerste uit. Met dit ‘last in first out’ principe snijden die organisaties zichzelf in de vingers. ‘De jeugd heeft de toekomst’ zeggen we vaak. En dat klopt, de jongste generatie draagt het nieuwe in zich dat organisaties in de toekomst nodig hebben om ‘te overleven in een snel veranderende wereld’ met eigentijdse producten en diensten. Je kunt deze situatie vergelijken met het besluit om je computer niet te updaten. Binnen de kortste keren heb je een verouderd apparaat. Dat heb je zelf niet in de gaten, want die updates zie je niet. Pas wanneer er iemand langs komt die de updates wel kent en ziet hoe verouderd het apparaat is wordt zichtbaar dat alles trager gaat, onhandiger is en minder slim.
De steun voor young professionals aan het begin van hun carrière is van groot belang. Wanneer zij eenmaal binnen zijn is het raadzaam veel aandacht te besteden aan deze generatie. Ze hebben een hoop te bieden maar hebben wel degelijk ondersteuning nodig! Met name binnen hiërarchische organisaties kan het voor deze generatie nog wel eens moeilijk zijn hun draai te vinden en om te gaan met zaken als politiek en bureaucratie. Een passend ontwikkel traject in combinatie met ondersteuning van de oudste werkende generatie, de babyboomers, om de jongste generatie actief te steunen heeft een positief effect. Veel van die senioren willen graag hun kennis en expertise overdragen, generatie Y staat hier doorgaans beslist positief tegenover. De protestgeneratie (1940-1955) heeft immers een bijzondere klik met Y.
Tussen generatie X en Y doet zich iets vreemds voor. De werkende junioren van Y (1985-2000) zijn heel tevreden met de manier waarop hun X ouders hen hebben opgevoed, maar zijn ze veel minder tevreden met hun ouders op het werk. Thuis ervaren ze veel hulp en steun. Maar in de hoedanigheid van managers en collega’s gedragen ‘hun’ ouders zich erg afwachtend, te formeel en ook wat te hiërarchisch. Nadere verkenningen met ‘die ouders’ in diverse bedrijven duiden erop dat die zich niet zo gedragen omdat ze het willen, maar omdat ze dachten ‘dat het zo hoorde binnen de organisatie’. Dat hebben ze zich aan laten praten door hun bazen van de oudere generaties. Het gevolg is dat Y in veel bedrijven de leiders nogal duf en weinig inspirerend vindt. Ze voelen zich in veel bedrijven met verouderde culturen niet thuis. Ze voelen zich daar geremd in hun professionele en persoonlijke ontwikkeling. Een andere consequentie is dat Y niet veel vertrouwen heeft in het oplossingsvermogen van deze nieuwe generatie X leiders. Nu is Y zelf de creatiefste van alle generaties, maar zonder steun van de meer ervaren generaties komen ze niet ver. Dus hier is werk te doen door X.
Binnen de organisaties waar generatie Y haar eerste werkervaring opdoet doen zich te veel remmingen voor. Overheden hebben de vernieuwingsimpulsen van de jongste werkende generatie nodig om vitaal en ‘bij de tijd’ te blijven. Sommige bedrijven en nogal wat overheden hebben de deur tot voor kort op slot gedaan voor Y. Geen wonder dat die organisaties blijven hangen in het oude, in het slop raken en daar het thema ‘vitaliteit’ met stip op de agenda’s stijgt. Ze missen de verfrissende innovatiekracht van de jongste generatie. Verouderde gewoontes zijn niet gezond voor mensen, voor organisaties, voor geen enkele generatie. Kenmerkend voor verouderde manieren van samenwerken, communiceren, leren en leiden is dat het werkenergie wegneemt. Dat leidt tot dalende vitaliteit en productiviteit. Wanneer de politie, de rechterlijke macht, een ministerie, gemeente of ziekenhuis teveel veroudert dan ondervinden we daar als samenleving hinder van.
Met hun frisse blikken ziet generatie Y precies waar de cultuur is verouderd en wat er dus vernieuwd moet worden om als organisatie ‘up to date’ te blijven. Zodoende kunnen ze organisaties helpen. Organisaties die de vernieuwingen die Y met zich meebrengen niet integreren in hun organisatie lopen kilometers achter en verliezen vitaliteit ofwel overlevingskracht. Hoogste tijd dus om samen met Y aan de slag te gaan en ze te ondersteunen! Dit kan natuurlijk door je young professionals te laten deelnemen aan het Talent Ontwikkel Programma of het traject ‘Regievoeren als Young Professional’ dat specifiek is gericht op de publieke sector.
Een oproep op het podium van StandUp Inspiration voor voorbeelden van Ygenwijze organisaties waar jongeren op gelijkwaardige wijze meebouwen. Ken jij die? Mail me even op info@generatiestorm.nl
Generatie leren is een must! Helemaal nu de protestgeneratie langzaam aan met pensioen gaat – of toch langer blijft werken – en er een nieuwe Ygenwijze generatie op de werkvloer verschijnt, is de samenwerking tussen alle generaties van groot belang om innovatief met elkaar te leren. Het te vroeg afhaken van jongeren (verloop) en van ouderen (vroeg uittreden) komt nog te vaak voor. Dit is te voorkomen door de energie van elke generatie te richten op wat er werkelijk toe doet: plezier, verbinding en zingevend produceren. In deze presentatie krijg je een beeld hoe een generatie is gevormd en wat ze nodig hebben om elke dag fluitend aan het werk te gaan!
Innoveren met alle werkende generaties!
Luister het interview op Radio 1 van minuut 16 tot 20!
Marieke Grondstra op Radio 1 over hoe Generatie Y organisaties innovatiever kan maken!
De jeugdwerkloosheid is niet alleen een probleem van de jeugd. Bedrijven die de vernieuwingen die Y-jongeren met zich meebrengen niet opnemen zijn niet meer ‘up to date’ en verliezen vitaliteit ofwel overlevingskracht.
Ouderwetse bedrijven zorgen voor jeugdwerkloosheid