Generatie Y – Dromen en werkelijkheid…
Generatie Y is ambitieus. Ze geloven in dromen, en zijn daar graag zelf onderdeel van. Sterker nog, ze staan er graag aan de wieg van. Deze generatie zit niet bij de pakken neer, ook al lezen ze dagelijks dat daar alle reden toe is. Wat opvalt is de veerkracht, ondernemingslust en het optimisme. Hoewel de werkloosheidscijfers onder hoogopgeleiden nog steeds oplopen, namelijk 10,5 procent in januari 2014 oftewel 150.000 werkloze jongeren, lijkt de crisis hen vooral te prikkelen om dan maar het heft in eigen handen te nemen. Hieronder een kijkje in de wondere wereld van generatie Y, waar oude normen vervagen en nieuwe waarden opstaan.
Ik onderneem dus ik besta
In vijf jaar tijd is het aantal jonge ondernemers (20-29 jaar) met bijna veertig procent gestegen. Als het niet lukt om via solliciteren hun dromen waar te maken, dan beginnen ze voor zichzelf. Aan zelfvertrouwen duidelijk geen gebrek, dankzij hun ouders die hun kinderen altijd op een waarderende manier hebben gecoacht. Y’tjes mochten al van jongs af aan gelijkwaardig meedoen en meebeslissen over belangrijke thema’s binnen het gezin. Daarbij werden ze aangespoord om vooral toch ‘gelukkig’ te worden en daartoe was het geoorloofd om alle hobby’s en sporten uit te proberen om uiteindelijk bij die heilige graal te geraken. Het ondernemerschap zat er in ieder geval al jong in. Het aantal slashies groeit ook gestaag: het aantal jongeren dat er meerdere banen op na houdt. Het past goed bij de leefwijze van generatie Y: het flexibele vrije bestaan waarbij je niets op hoeft te geven. Weg met de vaste baan waarbij je veertig uur per week vast zit. Het is niet meer van deze tijd. Deze generatie vindt zingeving belangrijker dan veel geld verdienen. Ze doen liever iets dat bij ze past en echt bijdraagt dan dat het alleen de eigen portemonnee vult. Kennis en bezit worden als achterhaald gezien, alles is deelbaar.
Kiezen of falen?
Natuurlijk is er ook een keerzijde, als dan alles mag; wat wil je dan echt? Wat past dan echt bij je? Er zijn steeds meer jongeren die tegen een burn-out aanlopen door die overvloed aan keuzes. In 2012 had maar liefs één op de zes werknemers tussen de 26 en 30 jaar last van burnout-klachten, blijkt uit onderzoek van TNO. Deze generatie zit in een levensfase waarin ze zich volop ontwikkelen. Waar ze alle kansen grijpen om dingen uit te proberen. En waar het steeds moeilijker wordt om te beslissen. De mogelijkheden zijn ontelbaar. Ze moeten keuzes maken op het gebied van studie, werk en relaties. Maar ze weten vaak niet waar ze nou eigenlijk voor kiezen. Laat staan of ze de ‘juiste’ keuze maken. Dit brengt twijfels en onzekerheden met zich mee en kan soms zelfs leiden tot een quarterlifecrisis. Alles lijkt haalbaar, maar de realiteit is soms anders.
Ben ik mislukt?
Natuurlijk hoef je op je 25e niet alles al rond te hebben. Maar deze opmerking is aan dovemansoren gericht. Generatie Y werkt elkaar erg op de zenuwen doordat ze al hun successen delen op social media; de mislukkingen worden echter niet gedeeld. Er wordt al met al een onwerkelijk beeld geschetst en verwachtingen zijn sky high: “Ik voel me een loser als ik vrijdagavond op Facebook zie dat mijn vrienden op een tof feest zijn en ik alleen op de bank zit”. Het moet namelijk altijd leuk zijn. Een dag niet gefeest is een dag niet geleefd. “We noemen Facebook ook ‘Feestboek’. Al die vrienden op Facebook kennen je niet echt, hebben alleen een beeld van je. De mensen die dichtbij staan weten wel hoe het echt zit. Het is een sociaal theater.” zegt een deelnemer aan het ‘quarterlife event’ van Ygenwijs. “Het is een circus. We weten dat we het niet serieus moeten nemen, al die YOLO indoctrinatie. Maar we doen het toch.”
Generatie Y niet idealistisch?
Het is een veelgehoorde klacht dat jongeren niet meer idealistisch zijn. Ze voeren geen actie meer op traditionele wijze. Ze protesteren niet meer. Waar de babyboomgeneratie nog op de barricaden stond, zit generatie Y achter haar laptop. De invloed van Y op de wereld als geheel lijkt beperkt. Wat opvalt is dat twintigers wel hun wereld willen veranderen, maar dan vanuit hun eigen positie, hun eigen leven. Van buitenaf wordt dat soms egocentrisch bevonden. Maar juist een bijdrage leveren aan de wereld is het allerbelangrijkst voor jongeren. Dat geven ze vorm in de keuzes die ze maken: in wat ze eten en drinken, waar ze werken, waar ze boodschappen doen, hoe ze op vakantie gaan enzovoorts. Duurzaamheid speelt voor generatie Y een grote rol, op alle vlakken. Er zijn talloze initiatieven waar delen, ruilen, doe-het-zelven, recyclen en experimenteren centraal staan. Ze creëren hun eigen toekomstbeeld, binnen en buiten hun werk.
Hoezo, geld?
Veel jongeren halen niet hun voldoening uit hun baan, en dat is de verantwoordelijkheid van zowel de werkgever als de werknemer. Talent en passie zouden voor beide partijen gespreksonderwerpen moeten zijn. Niet alleen voor generatie Y. In tijden van gepercipieerde crisis lijkt dat thema snel irrelevant. Wanneer het bestaansrecht van een organisatie onder druk staat, durft niemand meer over passie te beginnen omdat de financiële resultaten veel belangrijker lijken. Het tegenovergestelde is waar. Natuurlijk moeten mensen geld verdienen, en zijn ze op die manier afhankelijk van een organisatie. Maar talenten en passie laten zich niet negeren. Zodra ze op een andere manier (financiële) zekerheid kunnen krijgen, zijn de talenten weg: naar een andere werkgever, of ze beginnen voor zichzelf. Geld verdienen is niet meer een succescriterium. De generatie die zijn vrijheid opgaf, daar geld voor terug kreeg, en daar weer vrijheid voor kocht, is niet meer.
Marieke Grondstra is veranderkundige en generatie Y specialist, ze is de oprichtster van Generatie STORM. Ze schreef samen met Aart Bontekoning het boek Ygenwijs, over hoe generatie Y tegen zichzelf en de andere werkende generaties aankijkt.