Zit ik in dit werk wel op mijn plek? Wat voor organisatie past dan wel bij mij? Wie ben ik eigenlijk? Misschien wil ik wel voor mezelf beginnen. Of wil ik toch eerst reizen? Als jij helemaal op tilt slaat van dit soort vragen over werk, studie en relaties, heb je mogelijk last van keuzestress.

Uit onderzoek blijkt dat mensen van nature niet goed kunnen omgaan met een teveel aan opties.

Als je veel opties hebt, moet je namelijk aantrekkelijke opties laten varen en heb je het gevoel dat je veel misloopt.

Kiezen wordt zo een negatieve ervaring, schrijven Aik Kramer en Thijs Launspach in hun boek Quarterlife over de keuzes waar Generatie Y (de twintigers van nu) voor staan.

Keuzestress voor starters

Uiteindelijk kan keuzestress zelfs leiden tot een ‘quarterlifecrisis’ of burn-out bij twintigers. Maar, zo betoogden de auteurs eerder in Intermediair Magazine, dat hoeft zeker geen logisch gevolg te zijn. Zie jij door de bomen het bos niet meer? Zes tips om je keuzestress te doorbreken

1. Plaats de keuze in perspectief

Vraag je je af of je wel op je plek zit in je baan, studie of relatie? Zet dan eerst alles op een rij voordat je een radicale keuze maakt. Als je bijvoorbeeld wilt stoppen met je baan, vraag jezelf af waarom: omdat de functie niet bij je past of omdat je baas zo’n eikel is? Welke dingen leveren je energie op en wat kost je juist energie?

‘Zie het als een bankrekening’, zegt Marieke Grondstra. Grondstra schreef het boek boek Ygenwijs over de werkvoorkeuren van generatie Y, en is oprichter van Generatie Storm, waarmee ze lezingen, workshops en talentontwikkelprogramma’s geeft omtrent het managen van deze generatie werknemers.

‘Als je te lang onder rood staat, hou je die baan niet lang vol. Maar geef je jezelf nog een half jaar om het aan te kijken, dan is dat prima te overzien.’

2. Begin érgens

Als je niet weet wie je bent en wat je wilt, begin dan gewoon ergens. Neem een baan aan die misschien niet je droombaan is en kijk waar het schip strandt. Maar ‘gewoon een baantje nemen’, dat blijkt ontzettend lastig voor starters, merkt Grondstra.

‘Generatie Y is opgegroeid met de boodschap “jij bent speciaal”. Ze werden aangespoord om toch vooral gelukkig te worden en alles moest leuk zijn’, zegt Grondstra. ‘Dan gaan ze natuurlijk geen genoegen nemen met “een baantje”: daar hebben ze niet voor gestudeerd!’ Hier ligt volgens haar een groot leerpunt voor twintigers: ‘Deze generatie moet leren genoegen te nemen met minder, die droombaan bestaat namelijk niet.’

3. Zoek gelijkgestemden op

Grondstra ziet in haar eigen omgeving dat twintigers in groepjes samenkomen om keuzes op het gebied van werk, studie en relaties gezamenlijk te bespreken. Ook worden er bijeenkomsten georganiseerd door derden om informatie over die thema’s uit te wisselen en geïnspireerd te raken, bijvoorbeeld de terugkerende Ygenwijs Events.

Grondstra: ‘Ik merk dat dit soort bijeenkomsten verbroederen. Iedereen loopt daar tegen dezelfde problemen aan en door erover te praten leert men van elkaar. Generatie Y leert namelijk vooral door zelf te ervaren of door ervaringen uit te wisselen.’

4. Accepteer dat je niet alle gevolgen kent

Een van de belangrijkste psychologische mechanismen die het maken van een keuze met veel mogelijkheden moeilijk maken, is spijt. Zo schrijven Kramer en Launspach over keuzestress in Quarterlife. Het blijkt dat spijt niet alleen achteraf, maar ook al tijdens het kiezen zelf optreedt. En dat maakt de keuze nog ingewikkelder.

Accepteer dat je niet weet wat de gevolgen van je keuzes zullen zijn, adviseert Grondstra. ‘Je weet pas als je een verkeerde keuze hebt gemaakt als je iets gaat doen. De beste zakenlui hebben vaak van alles uitgeprobeerd en hebben vaak gefaald voordat ze eenmaal op hun plek zaten en succesvol waren.’

5. Luister naar je lichaam

Je kunt je keuzes helemaal kapot rationaliseren. Maar vergeet niet dat je lichaam ook – vaak heel duidelijke – signalen afgeeft. Sommige mensen krijgen buikpijn of wekenlange hoofdpijn van stress, bij anderen steken keelontstekingen keer op keer de kop op.

‘Zelf krijg ik bijvoorbeeld buikpijn wanneer ik in een moeilijke werksituatie zit. Dan kan ik er wel mee doorgaan, maar op den duur kan ik dan niet meer ontkennen dat de situatie niet goed voor me is.’ Als je dus weet wat je stresspunten zijn, kun je je in je keuzes daardoor laten leiden.

6. Verzamel eerlijke mensen om je heen

Vrienden en familie kunnen een belangrijke rol spelen in het maken van (juiste) keuzes. Regel nummer 1: Facebook helpt je niet. In dat sociaal theater gaat het iedereen voor de wind en je hebt van z’n lang zal ze leven geen 593 vrienden die echt eerlijk tegen je zijn.

Verzamel dus mensen om je heen die je wél de waarheid durven te zeggen. Zij kunnen een signaalfunctie hebben. Grondstra: ‘Als jij iemand bent die gelijkwaardigheid hoog in het vaandel heeft staan en je vriend zegt tegen je: “hoe jij je collega’s nu behandelt, zo ken ik je niet” dan kun je je afvragen of je op de juiste plek zit.’