Jeugdwerkloosheid, probleem van jeugd of maatschappij?!

Een op de 6 à 7 jongeren is werkloos. Om dat probleem aan te pakken benoemde het kabinet oud-Kamerlid Mirjam Sterk (CDA) als ambassadeur jeugdwerkloosheid. Veel jongeren wachten niet op een plan van aanpak, maar gaan zelf aan de slag. Nieuwsuur volgt een aantal jonge ondernemers.

In de afgelopen 5 jaar is het aantal jonge ondernemers (20-29 jaar) met bijna 40 procent gestegen. Een forse toename in tijden van crisis. Opvallend, vindt hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen: “Toen de crisis begon verwachtten we dat het aantal zzp’ers juist zou dalen.”

De crisis lijkt de jongeren te prikkelen. Vaste banen zijn lastig te vinden en oude zekerheden, zoals pensioenen, vervagen. Als jongeren al een baan vinden, is het vaak onder hun opleidingsniveau en dikwijls zonder vast contract. In plaats van thuiszitten of banen ver onder hun niveau aan te nemen, besluiten veel jongeren hun tijd nuttig te besteden en zelf iets op te zetten.

“De meeste mensen om mij heen zijn al lange tijd aan het solliciteren, meestal zonder succes”, vertelt Leanne Jacometti (24). “Ik besloot die stap over te slaan en mijn tijd zo goed mogelijk te vullen en de onderneming hopelijk tot een succes te brengen.” Drie maanden geleden zette ze een tweedehands kledingzaak op. Inmiddels gaat het zo goed dat ze volgende week de deuren opent van een gloednieuwe eigen winkel.

“Het is vooral zorgwekkend dat de jeugdwerkloosheid zo hard stijgt”, zegt Wilthagen. “Bovendien is er sprake van hoge werkloosheid onder alle opleidingen en beroepen. De werkloosheid onder hoogopgeleiden bijvoorbeeld is in 2012 verdubbeld.” Veel pas afgestudeerden hebben moeite met het vinden van een baan vanwege een gebrek aan ervaring. Daarnaast zijn ze vaak te hoog opgeleid voor de banen die er wel zijn. Een uitkering is tegenwoordig vaak erg moeilijk te krijgen. Dit in tegenstelling tot de situatie in de jaren 80. De werkloosheid was in die periode ongekend hoog, maar uitkeringen waren veel toegankelijker.

De gevolgen van de werkloosheid onder jongeren zijn groot: starters worden minder betaald, hebben geen zekerheid en een hypotheek krijgen is moeilijk voor hen. Bovendien zijn ze vaak minder geneigd aan kinderen te beginnen door de onzekerheden en de beperkte inkomsten. Het CBS noemt de natuurlijke aanwas in 2012 historisch laag. Waar in 2011 nog 180.000 baby’s werden geboren, was dat in 2012 slechts 175.000, het kleinste aantal sinds midden jaren 80. Dit kan op langer termijn leiden tot meer vergrijzing.

“Jonge ondernemers moeten meer worden gestimuleerd”, zegt Pauline van Dulken, commercieel directeur van de stichting Jong Ondernemen. “Ouderen in het bedrijfsleven moeten hun kennis en geld delen met de jongeren, want succesvolle jonge ondernemers zullen een positief effect op de economie hebben.”

Veel jongeren zien ondernemen als een oplossing voor het beperkte aantal beschikbare banen, maar ondernemen wordt volgens veel van de jonge starters wel onderschat. De maatschappij is nog niet ingesteld op het hoge aantal jonge ondernemers: er bestaan weinig vangnetten voor deze groep. Wanneer een zzp’er door ziekte niet kan werken, krijgt hij simpelweg geen geld. Ondernemingen kunnen hierdoor makkelijk failliet gaan.

Bovendien vinden banken jonge ondernemers vaak een te groot risico, waardoor het voor hen extra moeilijk is om startkapitaal en financiering te ontvangen. Veel van de ondernemers zoeken alternatieven, zoals crowdfunding en privé-investeerders.

Graag zou ik nog een andere zijde van het spectrum willen belichten, namelijk hoe bedrijven de innovatiekracht missen van deze jongst werkende generatie. Door ze nu niet aan te nemen kiezen deze eigenwijze jongeren andere paden en beginnen ze steeds vaker voor zichzelf, in de toekomst wordt de kans steeds groter dat dezelfde jongeren niet eens meer voor de grote gevestigde organisaties willen werken. Dat besef is bij veel bedrijven nog niet doorgedrongen terwijl het de continuïteit van deze bedrijven ernstig bedreigt. Zonder generatie Y vernieuwt een organisatie niet meer en raakt het out of fashion. Des te meer reden voor bedrijven om nog eens kritisch naar het aanname-beleid van generatie Y te kijken en een lange-termijn strategie te hanteren.